نور نامناسب رایج ترین و مهم ترین دلیل از بین رفتن دیوار سبز است، با نبود نور کافی آب به درستی توسط گیاه جذب نمیشود و در نتیجه آب در خاک گیاه جمع میشود و علاوه بر پوسیده شدن ریشه باعث ایجاد قارچ و تجمع حشرات در خاک میشود.قطعاً نور طبیعی در فضای باز برای گیاهان بهترین شرایط را فراهم میکند اما امروزه با توجه به استفاده فراوان و محبوبیت دیوار سبز در بین طراحان و کارفرمایان در طراحی های داخلی فضاها الزام به استفاده از نورهای مصنوعی میباشد که دراین مقاله  به طور ویژه به آن میپردازیم.

 نور در دیوار سبز به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع نور
• شدت نور
• کیفیت نور
• نحوه انتخاب لامپ مناسب 

نوع نور

نور طیف گسترده ای از امواج الکترومغناطیسی است،آنچه به عنوان نور ارجاع داده میشود بخشی از امواج است که با چشم انسان قابل رویت باشد که نوری معادل 400 تا 700 نانومتر میباشد.

نور سفیدی که از نور خورشید یا یک منبع نور ساطع میشود ترکیبی از رنگ های اصلی سبز،قرمز و آبی میباشد،نوری که با فتوسنتز در گیاهان در ارتباط میباشد نور آبی و قرمز است که توسط کلروفیل در گیاه جذب میشود.دلیل اینکه ما عموماً گیاهان را به رنگ سبز میبینیم این است که گیاه رنگ سبز را جذب نمی کند  و به سمت چشم ما بازتاب میشود.

انرژی هر رنگ با طول موج آن رابطه عکس دارد در واقع امواج با طول موج کوتاه مانند امواج ماوراءبنفش انرژی بسیار زیادی دارند که این انرژی به پوست و چشم انسان آسیب میزند.

امواجی با طول‌موج بلند و انرژی کمتر مربوط به اشعه مادون‌قرمز می‌باشد که با رنگ‌های قرمز و نارنجی ظاهر می‌شوند. این امواج گرمای زیادی تولید می‌کنند و موجب گرم شدن پوست و آفتاب‌سوختگی در انسان می‌شود. گیاهان نیز به‌وسیله گرمای بیش‌ازحد مادون‌قرمز و اشعه ماوراءبنفش، آسیب می‌بینند. گیاهان با دریافت نور زیاد می‌توانند خشک شوند، نقاط رشد بیشتری تولید کنند، به دلیل تخریب کلروفیل سفید شوند و یا نشانه‌های دیگری در آن‌ها ظاهر شود. بااین‌حال خطر اشعه مادون‌قرمز و ماوراءبنفش با روشنایی‌های مصنوعی در داخل خانه، حداقل خواهد بود.

شدت نور

به میزان یا مقدار نوری که توسط منبع نور ساطع میشود شدت نور می گویند،درواقع میزان نور تابیده شده به یک سطح یا میزان روشنایی سطح شدت نور را نشان می دهد که معمولا با واحد لوکس یا کاندلا اندازه گیری می شود.با دستگاه های نور سنج مانند لوکس متر می توان شدت نور یک منبع نور را در فاصله مدنظر اندازه گرفت و با توجه به گیاهان استفاده شده در دیوار سبز شدت آن را سنجش کرد.گیاهان با نور زیاد بیشتر و بهتر پاسخ می دهند و میزان رشد آن ها با نور دریافتی رابطه مستقیم دارد هرچند که بعضی از گیاهان با نور غیر مستقیم و نور کم هم سازگارند امّا به طور کلی نور تاثیر بسزایی در رشد گیاه دارد.

کیفیت نور

همانطور که پیشتر گفته شد برای رشد و سلامت گیاه به نور های قرمز و آبی نیاز است و در حوزه کیفیت نور نحوه توزیع نورهای سبز،قرمز و آبی  نکته حائز اهمیتی می باشد.برای ایجاد سلامت در گیاه حدود 12 تا 20 ساعت نور لازم است و همچنین نور 24 ساعته در هر 7 روز هفته  برای گیاه مضر است.نمی توان با تامین نور کم در مدت زمان بیشتر کیفیت مناسبی از گیاه گرفت و عموماً در طول روز به ساعاتی تاریکی نیز نیاز دارد.

نوری که توسط چشم انسان دیده می شود در طیف سبز و زرد می باشد ولی برای فتوسنتز

رنگ دانه های کلروفیل گیاه نور قرمز و آبی را جذب می کند،با اندازه گیری میزان رشد و سلانت گیاهان در طول موج های مختلف میتوان بهترین رنگ ها برای رشد گیاه را پیدا کرد،نورهای آبی و قرمز برای تولید فتوسنتز،کلروفیل و در نهایت رشد گیاه بسیار مهم است.

براساس علم سنتی گیاهان برای رشد برگ و ساقه ها بیشتر به نور آبی نیاز دارند و برای گل دادن نور قرمز را دریافت می کنند در نتیجه درک کیفیت نور برای انسان با آنچه که برای رشد گیاه مناسب است متفاوت می باشد. گیاه شناسان، نوری با طول‌موج 400 تا 700 نانومتر را به‌عنوان تابش فعال فتوسنتزی تعریف کرده‌اند.

یک مثال ساده موضوع کیفیت نور موردنیاز برای دیوار سبز را روشن‌تر بیان می‌کند. زمانی که بارندگی شدید رخ دهد اما فقط 1 دقیقه طول بکشد گیاهان آب کافی دریافت نمی‌کنند، درحالی‌که اگر این بارندگی تمام‌روز ادامه داشته باشد گیاهان سیراب می‌شوند، بنابراین مجموع بارندگی 24 ساعته، اندازه‌گیری دقیق‌تری از مقدار واقعی آب موردنیاز برای گیاه خواهد داشت. در مورد اندازه‌گیری کیفیت نور نیز می‌توان گفت که مقدار انباشت نور با یکپارچه‌سازی نور روزانه اندازه‌گیری می‌شود.

انتخاب لامپ با نور مناسب

لامپ مناسب باید شدت و کیفیت نور مناسب گیاه را تامین کند،بعضی نور ها مانند هالوژن با توجه به داشتن نور قرمز و مادون قرمز بسیار زیاد برای گیاه مناسب نمی باشند،باید از لامپ هایی استفاده کرد که طیف های گسترده ای از نور را ساطع کنند مثلا لامپ های فلورسانت،متال هالید و چراغ های LED برای استفاده در دیوار سبز بسیار عالی می باشند.بیشتر توصیه می شود از لامپ های سفید و  متال هالید استفاده شود البته درک درست از ویژگی های هرلامپ مثل مصرف انرژی،میزان نور خروجی،دمای نور و شاخص رنگی حائز اهمیت می باشد. ازآنجایی‌که می‌خواهیم گیاهان جذاب دیده شوند و رنگ‌های طبیعی خود را به نمایش بگذارند، بنابراین شاخص رنگی نور مهم است.

رنگ مربوط به طول‌موج نور است اما رنگ به دما نیز بستگی دارد، همان‌طوری که با داغ شدن جسم، نور از آن ساطع می‌شود(مثل لامپ‌های رشته‌ای) یک جسم گرم قرمزرنگ ظاهر می‌شود درحالی‌که جسم داغ‌تر رنگ آبی را منتشر خواهد کرد. زمانی که جسمی به دمای طیف رنگی سفید داغ برسد تشعشعات آن در سراسر طیف تابش قابل‌مشاهده است و نور سفید ظاهر می‌شود. رنگ سبز توانایی گیاه برای رشد را افزایش می‌دهد. رنگ آبی برای رشد برگ و ساقه مفید است و رنگ قرمز و نارنجی سبب رشد گل می‌شوند. نور خورشید به‌طور طبیعی طیف کاملی از نور را فراهم می‌کند اما برای گیاهانی که بروی گرین وال و در محیط داخلی ساختمان کاشته شده‌اند باید با نور مصنوعی، طیف رنگی مناسب را تولید کرد، بنابراین برای درک روشنایی باید هر نوع لامپ و خصوصیات آن را موردبررسی قرار داد.

مهندس علیرضا اکبری 

گرانیوم روف گاردن 

۱۴۰۰/۶/۲۸